Jastarnia Deniz Feneri

Alanya - Jastarnia Deniz Feneri arası 3,360 km. Hel Yarımadasının sonunda yer alan fenerin ardından 15 km'lik bir geri dönüşle Jurata'yı geçip Pomeranya Voyvodalığına bağlı

küçük balıkçı kasabası Jastarnia'ya geldiniz. Almanca adı "Heisternest" olan yaklaşık 4.000 nüfuslu bu kent Puck Körfezinde yer alır ve 1920'li yıllardan itibaren bir yazlık resort olarak kullanıla gelmiştir. Yaz aylarında boş oda ve park yeri bulmanın imkansızlığından dem vurulan kent, artık tüm dinginliği ve çaresiz yalnızlığı ile karlı sokaklarını fenere ulaşmanız için emrinize amade kılmakta.

  

Księdza Bernarda Sychty Caddesini mütaakip, 1922 yılında tamamlanan Reda-Hel demir yolu üzerinde yer alan Jastarnia Tren İstasyonunu önüne aracınızı park edip  karşıya geçtiniz ve çam ağaçları arasından 100 m yürüyerek küçük bir kum tepesine geldiniz. Şu anda  54°42'01" N 18°40'58" E koordinatlarındasınız ve 1938 'de inşaa edilen ve Alman savaş gemileri Schleswig-Holstein ve Schlesien'in toplarına kerteriz vermesini önlemek için Hel Yarımadasını savunan Polonya birlikleri tarafından havaya uçurulan metal iskeletli ilk fenerin yerine 1950 yılından Stilo Fenerine ait sis düdüğü kulesi kullanılarak yeniden inşaa edilen Jastarnia Deniz Fenerine bakmaktasınız. 

Jastarnia'da inşaa edilen ilk fener 1872  ve 1936 yılları arasında hizmet veren 54° 39' 00 '' N 18° 47' 24 '' E koordinatlarında konuşlu Jastarnia-Bór deniz feneridir. Bu fenerin işlevini yitirmesinin ardından 1938 yılında inşaa edilen 25 m yüksekliğindeki metal iskeletli ikinci fener II. Dünya Savaşının hemen başında 19 Eylül 1939 'da Polonya birlikleri tarafından yıkılınca yeni fenerin yapımı için 1950 yılına kadar beklemek gerekmiş. İki tarih arasındaki zaman içerisinde ise önce 1945 yılında Kilise çan kulesine, ardından da Kasım ayında sahile bir ışık yerleştirilerek seyir güvenliği sağlanmaya çalışılmış.

1950 yılında gelindiğinde kalıcı bir deniz feneri için karar alınmış ve yaklaşık 80 km batıda bulunan stilo deniz fenerine ait sis düdüğü kulesi, fener bekçisinin ifadesiyle hurdacıların bakır ve prinç taleplerinden korunmak için, sökülerek fener olarak kullanılmak üzere Jastarnia'ya taşınmıştır. Burada, sis düdüğü kulesine ait bazı parçalar kullanılarak beton bir kaide üzerine inşaa edilen 1.6 çapında ve 13.3 m yüksekliğindeki metal kule, konik çatılı bir galeri ile tamamlanmıştır. Kule üzerinde küçük yuvarlak aydınlatma pencereleri ve metal aksamları birleştirmek için kullanılan vidalar oldukça karakteristiktir. Polonyanın Baltık kıyılarında yer alan en küçük deniz feneri olan bu benzersiz yapı yatay şeritler halinde kırmızı-beyaz rente boyalı olup dar, elverişsiz yapısı nedeniyle turistik ziyaretlere kapalıdır.

 

Helozonik metal merdivenlerle ulaşılan Konik çatılı galeriye sahip fener odasının deniz seviyesinden yüksekliği 22 m olup ışık kaynağı 500 W'lık bir adet lamba ile beslenen fresnel lenstir. Işık karakteristiği, dönen bir lens yerine belli aralıklarla yanıp sönen ve 360°  ışık sağlayan bu lamba ve ışığın kuvvetini arttırmaya yarayan fresnel lenslerle sağlanır. Fenerin görünme mesafesi 15 deniz mili yani yaklaşık 27.78 km dir. Fenerin ısıtma ve ışık karakteristiğini sağlamak için kullanılan İsveç malı farklı sistemi, olası güç kayıplarına karşı Polonya malı bir jenaratörle beslenir.

 

Urząd Morski w Gdyni (Gdynia Denizcilik Bürosu ) tarafından işletilen Fenerin Işık karakteri Fl.W. (2+1) 20sn şeklindedir ve açılımı 2 s beyaz ışık, 2 s karanlık, 9 s beyaz ışık, 7 s karanlık şeklindedir. Böyle bir karakter, haritalar üzerinde  Fl(2+1) W 20s 22m 15NM şelinde gösterilir.

 Fenere ait Uluslararası kod ve numaralar; ARLHS (Amateur Radio Lighthouse Society) kodu POL-010,  Admiralty Kodu (Deniz Fenerleri ve Sis İşaretçileri Listesi /Admiralty List of Lights and Fog Signals) C-2965 ve NGA kodu ise 6664 olarak bilinir.

Bir fenerden diğerine süren yolculukta küçük bir durak ki kendisi Polonya fenerlerinin gerek yapı gerekse yükseklik olarak en küçüğü. Hem özgün hikayesi hem de sıradışı tasarımı ve rengiyle karlar arasında hoş bir sürpriz. Burası Baltık kıyısında iki kızıllla hem ruhunuzu hem de gönlünüzü dinlendirdiğiniz karlar altındaki Hel yarımadasının en sakin ucu. 

 

Krynica Morska Deniz Feneri

Alanya - Krynica Morska deniz feneri arası 3.458 km. Şubat ayazında, tarihsel hafızanızı yoklayınca elde kalan Bismarck, Freie Stadt Danzig, Königsberg (şimdi Kaliningrad) Kuşatması, Gdanks Tersanesi, Lech Wałęsa, Dayanışma sesleri arasında eski Prusya topraklarındasınız.  Koromuz ilk olarak Pomeranya yöresinden alınan bir Vistül Lagünü Halk türküsü seslendirsin, opus 46 efendim.
 Wisło moją, Wisło szara
(Vistül'üm, Gri Vistül)
Gdzie tak cicho płyniesz?  
(Böyle sessizce nereye akıyorsun)
Skąd swe wody nazbierałaś 
(Suların nereden geldi)
Mów, nim w morzu, zginiesz 
(Söyle bana, kaybolup gitmeden denizde)
 Vistül'ün suları nereden gelir, nereye akar bilinmez ama sizi buralara getiren iki makul sebebiniz var. İklim bu mevsim hiç olmadığı kadar yumuşak, Baltık ufku gönlünüzün kızılına boyanmış. Bizi çağıran Fener için Kaliningrad sınırına gitme zamanı.

  

Lehistan diyarında, 1999 idari reformundan beri Pomeranya Voyvodalığının Kaşubya bölgesinde yer alan ve Lehçe Trójmiasto yani üçlü şehirlerin en güzeli, Gdynia'dan hareketle Sopot, ardından Solidarność yurdu Gdansk 'ı geçip önce 7 ardından 501 no'lu yolu müteakiben Polonyanın bir diğer Rivierası, Vistül Kıyı Dilinin en ucunda yer alan muhteşem plajlı Krynica Morska'ya geldiniz. Şu anda 54° 22′ 57″ N, 19° 26′ 40″ E koordinatlarındasınız ve 1945 yılında geri çekilen Alman askerleri tarafından havaya uçurularak yıkılan eski fenerin yerine 1951 yılında yeniden inşaa edilen Krynica Morska Deniz Fenerine bakıyorsunuz.

 

Önce biraz tarih bilgimizi tazeleyelim. Dönem 1890'lı yıllar ve Doğu Prusya topraklarındasınız. Gururlu ama küçük Prensliklerden oluşan gevşek Alman Konfederasyonunun İmparatorluğa dönüştürülmesi mesaisini tamamlamış Otto von Bismarck emekli ve artık sahnede Wilhelm II var. 13. yy. da Töton Şövalyeleri tarafından ele geçirildikten 1945 yılına kadar geçen sürede biteviye bir Leh - Germen kavgasının geçtiği bu topraklarda, Baltık kıyısında yer alan Vistül Lagünün ağzı nehrin getirdiği alüvyonlarla dolmuş ve ince bir Kıyı Dili kumulu oluşmuş. Baltık kıyılarında ticaret ve buna bağlı gemi trafiğinin artması bölgede yer alan iki önemli liman olan Gdansk ve Elblag'a ulaşımın güvenli hale getirilmesi zorunluluğunu doğurmuş. Prusya Denizcilik İdaresi kararıyla eski adı Kahlberg olan ve 1840'lı yıllardan itibaren bir sayfiye yeri haline gelen küçük Łysica (1958 den sonra Krynica Morska) köyünün 30 m yüksekliğindeki kumluk tepesine bir deniz feneri inşaa edilmesine karar verilmiş ve gecikmeksizin 1894 yılı baharında inşaata başlanmış. İmparator II. Wilhelm ve Bayındırlık bakanı, temel atma törenine davet edilmiş ancak bilinmeyen bir nedenle katılmamışlardır.

Yukarıda resmi görülen ve Elblag kentinden gelen Mütaahit Edward Stach tarafından yapılan ilk fener binasının yüksek kare kaidesi ve kemerli süslemelerle dekore edilmiş sekizgen kornişi granitten olup taşlar Dresden'den getirilmiş, 19 m yükseklikteki fener Kulesinin ve Hizmet binasının tuğlası Gdansk yakınlarındaki ünlü Matarnia tuğlalarından, Saat mekanizmaları ve optik cihazlar ise Berlin'den, Pitch & Co firmasından temin edilmiştir. Fenerin 3. sınıf fresnel lensi (1.576 m yükseklik ve 500 mm odak uzaklığı) Gdansk'ta monte edilmiştir.  Deniz seviyesinden 48 m yükselikteki fenerin FI.W. 6.0 sn olan karakterinin açılımı 0.2 + 0.4 olup 2 saniye beyaz ışık, 4 sn karanlık şeklindeydi ve 18 deniz mili mesafeden görülebiliyordu. Işık kaynağı olarak başlangıçta yakıt olarak benzen kullanan Gömlekli Manşon lamba kullanılmış ardından 1926 yılında Pintsch Bamag GmbH tarafından yakıt olarak gaz kullanan yeni tip lambalar ilave edilmiştir.

II. Dünya savaşı sırasında kullanılmaya devam edilen fener, savaşın sonunda geri çekilen Alman güçlerince döşenen mayının patlaması sonucu havaya uçmuş ve içeri girmeye çalışan Rus askerlerine mezar olmuştur. Bu gün bu noktada bir anıt bulunur. 

1945 yılında hayatın normale dönmesiyle birlikte Gdynia Denizcilik İdaresi yeni bir fener inşaa edilmesine karar verdi.  Gdansk Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü tarafından sunulan teklifler değerlendirilerek bir konsept oluşturuldu. Yeni fenerin yeri konusunda arazinin de zorlamasıyla her hangi bir tartışma olmadı ve Eski fenerin yerine inşaa edilemesi kararlaştırıldı. Kaide genişiliği 6 m olan kesik koni kulenin tepede genişliği 4.5 m ye düşer. 26.5 m yüksekliğindeki fener kulesi 42 x 35 x 40 cm ebatlarında beton bloklar dikey çubuklarla sabitlenerek inşaa edilmiştir. Fener kulesinin 15 m uzağında inşaa edilen Fener binasına 1956 yılında üçgen bir çatı yapılmıştır ve günüzmüzde de hizmet vermeyi sürdürmektedir.


 

Helozonik merdivenlerle ulaşılan fener odasının deniz seviyesinden yüksekliği 53 m olup içerisinde bir pozisyon değiştiriciyle birlikte ışık kaynağı olarak 1000 W'lık değişken iki adet lamba olun 4. sınıf (0.722 m) silindir bir frensel lens mercek yer alır. Fenerin görünme mesafesi 19.5 deniz mili yani yaklaşık 33.3 km dir. 

Fenerin Işık karakteri Fl.W. (2+1) 12sn şeklindedir ve açılımı 2 s beyaz ışık, 2 s karanlık, 2 s beyaz ışık, 6 s karanlık şeklindedir. Böyle bir karakter, haritalar üzerinde  Fl(2+1) W 12s 53m 19.5 M şelinde gösterilir.

1956 yılında radyo ekipmanları eklen fenerin tepesinde günümüzde bir radar anteni yer alır. Fenerin radyo sinyali mors alfabesinde  "-. ---" (Çizgi, nokta, üç çizgi) şeklindedir.

Fenere ait Uluslararası kod ve numaralar; ARLHS (Amateur Radio Lighthouse Society) kodu POL-013,  Admiralty Kodu (Deniz Fenerleri ve Sis İşaretçileri Listesi /Admiralty List of Lights and Fog Signals) C-3090 ve NGA kodu ise 6996 olarak bilinir.

Burası, çok övündüğünüz şehrinizinkinden bile güzel plajıyla Baltık denizinde bir sakin kıyı. Doğmayan güneşi, kum üzerine yağan karıyla ruh ikliminizde bir hüzünlü bir esinti. Ama, gözlerinizi kapatınca tüm ufkunuzu kızıla boyayan hayal perisi tek teselliniz.  Burası, daha uzağa gitmedikçe, Kuzeyin en kuzey ucu...

" Idąc wzdłuż Bałtyku czujesz ten moment –
Instynkt kieruje wzrok ku horyzoncie, w zadumę…"